"రంగశాల" - ఒక రచయిత కన్ఫెషన్ - అంతరంగశాల

 "new year is one imaginary mark on time continuum" as a friend wrote...but for me 'Now' is an imaginary point between transcendentally ideal and empirically real. As Eliot said "The progress of an artist is a continual self-sacrifice, a continual extinction of personality" - I have a long way to reach that quiet yet!

అసలీ కవితకి మూలమైన భావావేశం నన్నింకా సుడులు చుట్టి ఊపుతుంది. అసలు కవితగా వెలికి తేవాలని క్లుప్తత, స్పష్టత సంకెళ్ళలో దాని ఆత్మని చంపేశానా? దెయ్యం పట్టిన మనసులా ఉంది స్థితి. అందంగా ముస్తాబు చేయాలని ముఖం కందేలా దిద్దానేమో. ఇప్పటికి ఇదే నా పరిమితి కనుక, మొదటి దశ లోని రూపాన్నీ ఇక్కడ ఉంచాను.

కవితారూపుగా అమర్చలేకపోయిన భావాలు:

"జీవితం నాటకం. ఎందుకు అలా పోల్చాను?"

"జీవితనాటక ప్రతి లో గతం అన్నది ఎన్నో తీరని కలలు, ఆశలు - తెరవని పేజీల్లా, నటన కట్టని పుట/మాటల్లా మోస్తుంది, ఎప్పుడైనా ఒక గెలుపు, తీరిన తలపు, మరొక నిరాశ వాటిని తెరిచి చూపుతుంది."

"ఎవరి జీవితమూ ఆదర్శం కాదు. ఎన్ని సత్యాలు తెలుసుకున్న, వైరాగ్యాలు అడ్డుకున్నా, జీవిత కర్తలం మనమే."

"లైఫ్ స్పాన్ లో సఫలత, సంపూర్ణత, ఓటమి, నిరాశ [నాటక నిడివి అనుకుంటే] - ఒక యూనిట్ లో కొలవలేము. ఆయా వ్యక్తుల ఏకాంకం వారిని బట్టే."

"జీవితాలు కాలానుగుణ నాటకాలు/మిగిలే చరిత్రలు."

మొదటి ప్రతి:

ఏకాంకిక ఈ వీధినాటకం,
చావు తెర పడే వరకు.
చెప్పేందుకేముంది విష్కంభం?

వచ్చిపోతున్న రేపుమాపుల్లో
కిక్కిరిసిన వీధి...

ఉండుండి గగ్గోలు పెట్టే గతం,
మడతపడిన పేజీలకి ముఖచిత్రం.

నిడివి తెలిసినా నిష్ఫలం,
నాటకానికొక ఏకాంకం,
మనుషుల నడుమ లేదా అంతరం?

ఎదురుచూసినా రాదే విరామం.
ఏకపాత్రాభినయం మరో విశేషం
మానవ యంత్రాలు కదులుతుంటే
కాలపు నటనలు జీవితచరిత్రలు...

తెలుసుకుంటే జీవిత సత్యం,
వదులుకుంటే వైరాగ్యం,
నాటక కర్తలు నాగరీకులు

*****
మార్పు చేసాక:

ఏకాంకిక ఈ వీధినాటకం,
ముగింపు వరకూ
నిర్విరామ అభినయనం
చెప్పేందుకేముంది విష్కంభం?

వచ్చిపడుతున్న రేయింబవళ్ళతో
కిక్కిరిసిన వీధిలో,
నిత్య ప్రదర్శన
గతపు ఈలల గోల, చప్పట్ల హోరు

నాటక ప్రతి అవసరపడదు,
జరుగుబాటు నటన తెలిసాక.
ఎపుడైనా జీవించాలనిపిస్తే
తక్షణమే మనిషిగా నీ ఆవిర్భావం

పరిణామం

కట్టడాలు కనులెదురుగా ఎదుగుతున్నాయి,
శంకుస్థాపనలు, ప్రారంభోత్సవాలు ప్రచురితమవకపోయినా.

కూల్చివేతలు, కాల్చివేతల గాథలు
కాలెండర్ పేజీలో సంవత్సరీకాల తిథులు
సమాధుల మీద వాడిన పుష్పాలు
అనాధలు, అభాగ్యులు, అసహాయుల అశ్రుధారలు
మనసు భాండాగారం లో ముద్రితాలుగా...

ఇప్పుడిప్పుడే మెదడు కొత్త ప్రక్రియ నేర్చింది కాబోలు,
ఆముద్రిత రచనలుగా పదిలపరుచుకుంటూ!?

నిండు గర్భిణిలా కొత్త గృహాలను మోస్తూ నేల
మూడవ సమూహానికి సిద్దపడుతూ నాగరికత
సమాజ ప్రాధాన్యతలు మారుస్తూ నవతరం
సమైఖ్య భావనలు, శాంతి కాముకత సాగు చేస్తూ విశ్వజనులు

మదిలో మరో ప్రపంచపు చిత్రానికి తుది మెరుగులు దిద్దుతూ...

బలవంతుడు బలహీనులు సాధించలేని నిర్మాణమొకటి
సమీప కాలంలో నిలుస్తుందని కనువిప్పుతో నా కనులు సజలాలుగా.

Huge Universe of Tiny Creatures!

మనిషి మౌలికం గా ఒంటరి, నిజమే! బహుశా ప్రతి ప్రాణీ అంతేనేమో!? ఏకాంతం ఎంత మధురం, ఆస్వాదించటం ఎలానో సాధించాక. అలా ఎలా అని అడగొద్దు- సవ్వడి చెయ్యకుండా ఓ చిన్ని పిట్టని చిటారు కొమ్మనా, చికిలించి చూస్తేనే తప్పా కంటికానని చిట్టి పువ్వుని, బ్రతకటానికి ఒంటరి పోరాటం చేస్తున్న మొక్కని, మరు నిమిషానికి మనుగడ ఎరుగని ఒక జీవిని- గమనించి మనసు తీరా మాట్లాడి, ఆరాధించి, మౌనం గా తప్పుకుని, కంటి తడి తుడుచుకుని- ఇలా కూర్చున్నానే అలా, అంటే అంతకన్నా యేమీ లేదు, నిరంతరం ఒక లిప్త అనంతరం మరొకటిగా కాలం నీలోకి వస్తున్నంత వరకు...

 

కొన్ని వెన్నెలలు వెచ్చగా వుంటాయి!

ఎపుడైనా విద్యుల్లతలు- వికసించే గిన్నెమాలతీ తీగలై- మంచు దారాలకి గుచ్చబడి నా వైపుకి విసరబడితే ఎంతో మురుసుకుని మరిన్ని గీతాలు రాసుకున్నాను

మరీవేళ ఎవరో నల్ల జాజులు- వినువీధి నెలతల సిగలో- ముడిచినట్లు ఆ జాబిల్లమ్మ సగసగాల మోముతోనో పసిడికాంతుల బిడియంతోనో చూస్తుంటే మాటేరాని దానినైనాను...

మనసు వెచ్చబడే ఈ వెన్నెల జ్వరాలకి, జాబిలి తాకి నలిగే తనువుకీ ప్రకృతి తనే చికిత్స చెయ్యాలిగా! 

dated 12/09/14

"కలలు వచ్చే వేళయని, కనులు తెరచి నిదురోతే పొద్దుపొడుపు వేళల్లోనా ముద్దరాలు పిలిచింది, తీపి ముద్దులిచ్చింది" - దేవులపల్లి మురిసినట్లే

"కవితలు ఒలికే వేళయిది, కనులు మూయనీయని పండువెన్నెల వేళల్లోనా నిండు జాబిలి నిలిచింది, రేయి నిద్దుర తొలిగింది" - అని నేను మురుసుకున్నాను

ఇప్పుడీ జాబిలి అంబరాన సిగ్గులొలికే ముగ్ధలా నాకేనా!?

dated: 12/07, 08 2014

Blood Moon eclipse on the night of October 7-8, 2014

నిర్వేదం...

ఏవేవో దిగుళ్ళ నెగళ్ళు సెగలు రేపి ఎదని కాల్చుతూ ఉంటాయి,

మెలిపెట్టి బూడిద రాసిగా మారుస్తుంటాయి

జ్ఞాపకాలవో ఆత్మీయులవో స్పర్శ తెచ్చి అద్దుకోవాలని,

ఆవేదనని అడ్డుకోవాలని ఆత్రుత పడతావు

చిత్రంగా అవీ కాలిపోతాయి,నీ రూపుగా మారిపోతాయి,

చివరికి ఒక ఊదా మెరుపు నిర్వేదం గా మిగిలిపోతావు…

Despondence - NS Murthy

-------------------------------

Some vague fears rake up flares to torment the heart,

Wrench and reduce you to a heap of ashes.

You long for the caressing touch of either memories or dear ones,

And would be eager to resist the arresting angst.

Strangely, they too get incinerated and transform into you.

And you ultimately remain…

A purple glow of doleful despondence.

నలుసంత నమ్మకం

ఇసుమంత వేసవికి ఎంతలేసి చూపులో
పుట్టల్లో చీమల మాదిరి ఇళ్ళల్లో జీవులకి
ఆరేడు నెలలు ముడుచుకుని, మడతలు ముడుకులు కాచుకుంటూ.

గోరువెచ్చని పొద్దు పొడవగానే
విత్తులు, నార్లు, మళ్ళు, నీళ్ళు, గొప్పులు, శాఖపాకాలు- భూభాషలు
మిడ్ వెస్ట్ నేలలో పచ్చదనపు పరవళ్ళన్న మాటే!

జూలై మాసపు ఆరంభం అంటే వెయ్యిన్నొక్క రైతుల కూటమి రాక
ఊరంతా శనివారపు సంత వేడుక
ముక్కోటి తిరనాళ్లు, మొజాంజాహీ మార్కెట్, సైదాబాద్ మండీ, సముద్రతీర బేరాలు...
ఎన్నుకోటానికి ఎన్నని వెనకటి ఊసుల ఉట్టెలో కుండలు!?

వెదురుబుట్టలో ఇన్ని, వీపున సంచీలో మరిన్ని
తాజా కూరలు, ఊరగాయ జాడీలు, పట్టుతెనెసీసాలు, ఊలు దుస్తులు, పూసల పేరులు
వెనకా ముందు జనాలు, బారులు తీరిన వాహనాలు
ఊదరగొడుతూ వాయిద్యాల హోరు, ఊపందుకున్న క్రయవిక్రయాలు

అదిగో ఆ మనిషి- మడతకుర్చీలో- అప్పటికి కొనుగోలుదారు నెరుగని విక్రేత
గుడారపు గోడంతా చిత్రపటాలు, మోమంతా చిరునవ్వులు
మార్పు ఒకటి; మూయని పుస్తకం రంగు రంగుల పతాకలా
చిత్రాలు ఎక్కని చూపుకి కాగితాల బొత్తి కొక్కెమై...
ఒకరిద్దరు తచ్చిట్లాడుతూ, మరి కొందరు మూగుతూ
ఆమె దిద్దిన పుస్తక ముఖపత్రం, ఆ హస్తకళ కి తలమానికం

ఇకిప్పుడు, నాలుగైదు పటాల బరువు దింపుకుని-
ఒకట్రెండు ముఖపత్రాల వివరాలు దొరకపుచ్చుకుని
మరుసటి వారానికి మరింత ఓపిక తెచ్చుకుని
ఆ మనిషి- కళాభిమానుల కొరతలేని- విజేత

ఆ చూపులో నలుసంత నమ్మకం
శిశిరం తాకినా వసంతపు చివుర్లతో పచ్చగా మెరిసే వనం

(నేపథ్యం: అమెరికా మిడ్వెస్ట్ లో దాదాపుగా 7 నెలలు ఇంటినే ఆశ్రయించుకుని ఉండే జీవనం మా చలిప్రాంతం లో, ఒకింత వ్యవసాయ క్షేత్రంలో...మిగిలిన ఆ 5 నెలల్లో 'సాగు'తో కొందరు, సాగుతూ కొందరు, 'కళా సాగు' చేసుకుంటూ మరి కొందరు...అంతా కలిపి సాగించే జీవిత చిత్రం)

నది ప్రవహిస్తుంది (నిడదవోలు మాలతి గారి కవితకు అనువాదం)

ఇది నా మరొక/ఆరవ- రవ్వంత పేలవమైన- అనువాదం.  తూలిక (నిడదవోలు) మాలతి గారి ఆంగ్ల కవితలోని పదును, నది ఊపు నా అక్షరాలకి ఇంకా అందలేదు, లొంగలేదు...అయినా నా సాధన లో కనీసం తొలి 10 అనువాదాలని పొందుపరుచుకునే స్వార్థం అన్నమాట ఇది. ప్రదర్శనాభిలాష అనుకున్నా సరిపెట్టుకుంటా...ఒక విమర్శ కలిపితేనో అభిప్రాయం తెలిపితేనో మాత్రం మరింత సంతోషిస్తాను.
------------------------------------------------------------------------------

నది ప్రవహిస్తుంది
చుట్టలు విప్పుకునే వేయి పడగల త్రాచులా

ముమ్మూర్తులా- 
అంతిమరంగాన ఆత్రుతతో, తేజస్సుతో 
మిరుమిట్లు గొలిపుతూ
నేర్పుగా అవయవాలను ఊపుతూ నర్తించే-
నర్తకి వలె
నది ప్రవహిస్తుంది

నది ప్రవహిస్తూంది
చలిస్తూ ముందుకు కదులుతుంది
నది ప్రవహిస్తు తరలిపోతూ ఉంది

ఆకాశాన్ని ఆక్రమించే నరకం లా 
లేదా, ఉగ్రంగా ప్రత్యర్థిని కుమ్ముతున్న యెద్దులా
ఎరని దూకిపట్టుకునే ఆకలిగొన్న సింహం లా 
పర్వత శిఖరాగ్ర గుహలను
పగలగొట్టుకు సాగే ఆమెని
రెప్ప వేయకుండా విస్మయంతో చూస్తాను. 
కొండవాలులలో దిగువకి సాగుతూ
బండరాళ్ళ మీదుగా నడుస్తూ
గండశిలలపై దొర్లుకుంటూ
త్రాటిమీద నడిచే నేర్పున్న గారడీవాడిలా
నది ప్రవహిస్తుంది. 

నది ప్రవహిస్తుంది
అంతలో
ఊపిరి కోసం ఉక్కిరిబిక్కిరి అయినట్లు
ఒక క్షణం ఆగుతుంది
లేదా
అనిత్యమైన జీవులు,
గతించిన ప్రాణుల ఆత్మలు, 
వారి విశ్వాసాలు,
భయాలు, ఆశాభంగాలు,
క్రోధము, లోభిత్వము,
క్షుద్రమైన అసూయలు,
అల్పమైన విషయాలని
ఆలంబన చేసుకునే అవివేకము,
ఇంకా
వేల రీతుల్లోని
నిరర్థక అభిలాషలు
రవ్వంత తిరస్కారంతో
కలబోసుకుని
నది ప్రవహిస్తుంది

అలా ప్రవహిస్తూ
ఆరితేరిన నర్తకి లా,
తన గమనాన్ని అనుసరిస్తూ,
తెలియని తీరాలకు 
మృదువైన ఆత్మలను
తన హస్తాలతో మోస్తూ,
ఠీవైన తన చేతలతో
నా హృదయాన్ని దోచుకుంటూ
నది ప్రవహిస్తుంది

అలా సాగుతూ
తన ఆకర్షణీయమైన ఎదలోకి
ఆమె ప్రోగుచేసిన వస్తువులను
విడిచిపెట్టేసిన వస్తువులనూ
తను పట్టుకున్న వస్తువులను
ఆమె స్పృశించగలదా అని
నేను ఆశ్చర్య పడతాను
తనలోకి ఇముడ్చుకొన వచ్చే
లెక్కలేనన్ని అల్పమైన వస్తువులను
ఆమె తాకి చూడగలదా?
కాగితపు పడవలు,
భగ్న హృదయాలు,
పూలగుత్తులు,
పుణ్య స్నానాలు,
నది ఒడ్డుల ఉండే ఆలిచిప్పలు,
మురికిపాదాలు,
మానవ విసర్జనలు,
ఉమ్ములు,
మృత దేహాలు,
నాచు, 
తన ప్రేగులు తుంచే
మరపడవలు
సగం కుళ్ళిన దేహాలని
కడుపులోకి నింపుతూ మొసళ్ళు,
ప్రాణాలు నిలుపుకోవటానికి
పోరాడే చిన్న చేపలు
నది ప్రవహిస్తుంది. 

సామాన్యమైన కట్టడాలలో
గంభీరమైన అలక్ష్యం తో కదులుతూ
నది ప్రవహిస్తుంది   
ఉక్కు దూలాలతో పొడుస్తూ 
కంకరమిశ్రమాలు కుమ్మరిస్తూ
సుజలాలను అపవిత్రం చేస్తూ
అజేయమైన ఆమె జలాలను
ఆటంకపరచాలని ఆసాధ్యమైన ప్రయత్నం చేస్తూ
మానవులు నిర్మాణాలు చేస్తారు  
తన గమనాన్ని అనుసరిస్తూ
నది ప్రవహిస్తుంది. 

వారి దురహంకారానికి ఆగ్రహించినదై
నది 
ఒక్క తుడిచివేతతో 
భూమికి కొత్త క్రమం తెస్తున్నట్లుగా   
మనుషులను సవాలు చేస్తూ
తన శక్తిని, సౌందర్యాన్ని, న్యాయవర్తన
ఋజువుచేస్తున్నట్లుగా 
నటరాజ కరాళనృత్యానికి
రంగస్థలి సిద్ధం చేస్తున్నట్లుగా 
ఉప్పెనలా విరుచుకుపడుతుంది,
క్రోధం వెళ్లగక్కుతూ. 
వంతెనలు, ఆనకట్టలు
మనిషి కట్టిన అల్పమైన నిర్మితాలు
వారి ఆవాసాలు
ధ్వంసం చేస్తుంది.

నేను నదీతీరాన కూర్చుని
విస్మయపడుతుంటాను..
ఒడ్డులపై ఉన్న అనేకానేక జటిలమైన జీవితాలకు
తన స్పష్టమైన గంభీర ప్రవాహానికి
నడుమ బంధం ఆమెకి ఎరుకేనా?
మానవజాతి సంఘటితంగా
తల్లులు, కూతుర్లు
తండ్రులు, కొడుకులు చేత
తిరిగి నింపబడుతుంది
రాజకీయాలు, అధికారం,
ధనం చేత కల్మషమౌతుంది  
మానవ ఔచిత్యము 
పాండిత్యము వలన పరాజయం పొంది,
విక్రయ వస్తువుగా మారి
తగ్గింపు వెల కి అమ్మబడిన చోట
హీనమైన ఆయువు తో చుట్టబడుతుంది

మానవజాతి వైఫల్యాలను లెక్కించక
ఆమె నిశ్శబ్దం గా
ఘనమైన సరళిలో సాగుతుంది

అలా కూర్చుని
ఒడ్డున ఉన్న రాళ్లకి కొట్టుకునే
లక్షలాది చిరు అలల 
వినసొంపైన గుసగుసలను
వింటూ ఆశ్చర్యచకిత నౌతాను

ఆమె 
ఏమీ ఎరుగక, నమ్రతతో
స్వతంత్రంగా, నిష్పక్షపాతంగా
తన గమనాన్ని కొనసాగించడాన్నే
ఉద్దేశించుకుందా?

వేద మంత్రాలు ఆలపిస్తూ
నిస్త్రాణ జీవులకి ఆశ్రయమిస్తూ 
దుఃఖకరమైన ప్రాణులను ఆలింగనం చేసుకుంటూ
విశ్వమైత్రి చాటిచెప్పుతూ
ఘనమైన అంగలతో
నది పీఠభూముల్లోకి ప్రవేశిస్తుంది     

అలా ప్రవహిస్తూ
అనేకమైన ఆత్మలను తాకుతూ
వేల హృదయాలను వెలిగిస్తూ 
ఇంద్రధనుస్సు రంగులను వెదజల్లుతూ
నీలిమబ్బులకు తన ఒడి పడుతూ
నది హుందాగా ప్రవహిస్తుంది
తన ప్రకాశవంతమైన దేహంలో
తానే ఆనందిస్తూ
మంద్రంగా లయబద్ధమైన స్వరాలాలపిస్తూ  
నది ప్రవహిస్తుంది

ప్రాయమెంచని నర్తకిలా నది ప్రవహిస్తుంది,
శతాబ్దాల విజ్ఞానాన్ని
దివ్యలోకాల యోధుల తేజస్సుతో
మహారాజ్ఞి వర్చస్సు ని 
విశదీకరిస్తూ నది ప్రవహిస్తుంది...

నది, జీవము
ఒకదానిలో ఒకటి అంతర్భాగమై
చిక్కైన బంధంలో
మెలిపడి ఉన్నాయి...
నది ప్రవహిస్తుంది
అలా నది ప్రవహిస్తుంటే

జీవితం సాగుతుంది. 

(04/17/2014)
--------------------------------------------
RIVER FLOWS
----------------

The river flows
Like a thousand-hooded cobra
Uncoiling
In a sly, sensuous oscillation
Like an archetypal danseuse
In a dazzling finale,
Full of zest and splendor,
The river flows.

The river flows.
And moves on as she flows.
The river flows
And moves on

I gaze in amazement
As she bursts through 
The caverns on the hilltops
Like a towering inferno
Devouring space,
Or, a raging bull
Charging his opponent,
Hungry lion
Pouncing on its prey,
The river flows
Rolling down the mountain slopes
Stomping on the rocks
Tumbling over the boulders
Like an expert juggler on a rope.

The river flows. 
And
Stops for a moment
As if gasping for breath
Or, 
To size up
With a touch of disdain, 
The transient lives,
The lost souls of animate things, 
Their hopes,
Fears, frustrations,
Anger and avarice,
Petty jealousies,
Foolish clinging 
To insignificant things
And
Thousand shades of
Empty aspirations.
The river flows.

The river flows 
Stealing my heart
With her imperious gestures,
Like a seasoned dancer,
Following her own course, 
Carrying the tender souls 
In her arms 
To the unknown shores
As she flows.

I wonder...
Does she feel the things
She holds
In her luring heart
The things
She collects
In time and tide
And
Leaves behind 
As she moves on?
Does she feel 
The umpteen silly objects
She is forced to contain,
Paper boats, 
Broken hearts,
Flower bouquet,
The holy dip,
Seashells on the riverbeds,
The dirty feet,
The human waste, 
The spit,
Dead bodies, 
The moss,
Motorboats 
Tearing her guts,
Crocodiles glutting
Over the half-decomposed bodies,
Little fish 
Fighting for their lives
The River flows.

The river flows
Moving in a stately defiance
Of the mean structures
Men construct,
Poking steel, 
Pouring concrete,
Desecrating the pious waters
In a desperate attempt to curb
Her invincible waters
The river flows
Following her own course.

Enraged by their arrogance,
The river
Bursts forth into a
Ravishing outpour
Of fury,
Shattering
The dams and bridges 
The mean structures men built
And their dwellings,
In one clean sweep
As if
Breaking ground 
For a new order,
As if challenging
Their inadequacies,
And Proving
Her own strength
Beauty
And integrity.
As if 
Staging the fiery Cosmic Dance 
Of Nataraj.

I sit there on the shore 
And wonder..
Is she aware of the bond 
Between her apparently Unfathomable flow
And the complex lives of the myriads on the banks? 
The mankind conglomerate
Replete with 
Mothers, daughters
Fathers and sons,
Polluted with
Politics, power
And money,
Electric lights 
Engulfed by 
Low life,
And,
Where,
Scholarship has failed
Human decency,
And turned into a market commodity
And sold at discount price

She flows quietly, 
Like a royal gamut
Untouched by the failures
Of mankind

As I sit there,
Listening 
To the murmurs of the
Million little ripples,
Hitting the rocks on the shores,
Melodious to the beat,
I wonder.

Is She,
Unaware, unobtrusive, 
Unattached, indifferent, 
Intent on pursuing 
Only her own course?

The river enters the plateau
In a noble stride
Reciting Vedic chants
Propping up the drooping spirits
Embracing the dismal creatures
And unfolding universal harmony.

As she flows
Touching myriad souls 
Lighting up thousands of hearts,
Splashing the colors of rainbow
Holding up her generous heart
To the dark clouds, 
The river flows
Graciously,
Basking in her own lustrous spirit,
And murmuring rhythmic notes.
The river flows.

The river 
Flows like an ageless dancer
Imparting the wisdom of centuries
The mettle of a divine warrior
And the aura of an empress,
The river flows...

The River
And the Life 
Entwined in one
Intricate bond
Each 
An intrinsic part 
Of the other...
The river flows.
And
As the river flows
Life goes on. 


(Nidadavolu Malathi, 3/3/98)

ఎట్టకేలకు 'అర్థం' దొరికిన అన్నమయ్య సంకీర్తన!

"ఎన్నెల" లక్ష్మి గారికి,  గన్నవరపు నరసింహమూర్తి గారికి,  ఏల్చూరి మురళీధరరావు గారికి ధన్యవాదములు.   డా. తాడేపల్లి పతంజలి గారికి నమోవాకములు.  పతంజలి గారు వ్రాసిన అర్థతాత్పర్యసంగ్రహం. భావబంధురంగా ఉన్నది.  ఒక ఏడాదిగా ప్రయత్నిస్తున్న విషయం ఇన్నాళ్ళకి తీరిందిలా!


ప|| మాదృశానాం భవామయ దేహినాం
     యీదృశం జ్ఞానమితి యేపిన వదంతి

చ|| వాచామ గోచరం వాంఛాసర్వత్ర
     నీచ కృత్యేరేవ నిబడీకృతా
     కేచిదపి వా విష్ణుకీర్తనం ప్రీత్యా 
     సూచయంతో వాశ్రోతుం న సంతి

చ|| కుటిల దుర్బోధనం కుహకం సర్వత్ర 
     విట విడంబన మేవ వేద్మ్యధీతం
     పటు విమల మార్గ సంభావనం పరసుఖం 
     ఘటయితుం కష్టకలికాలే నసంతి

చ|| దురిత మిదమేవ జంతూనాం సర్వత్ర 
     విరస కృత్యైరేవ విశదీకృతం
     పరమాత్మానం భవ్య వేంకటనామ 
     గిరివరం భజయితుం కేవా నసంతి

"స్నేహ గీతం" - Tagore

నాకిది తొలి పూర్తి అనువాదం. 10/10/2012 సమీపాల్లో గురుదేవుల ఈ గీతం అదే మొదలు నా దృష్టికి రావటం.  

ఆ గత స్మృతుల మాధుర్యాన్ని
ఎన్నటికైనా మరిచిపోగలవా?
అవి మన నయనాలు కాంచినవి, మన జీవన స్వరాలు
ఎప్పటికైనా మరపుకు రాగలవా?

నా నేస్తం, మరొక్కసారి తిరిగిరా
వచ్చి నా జీవితాన భాగంగా నిలువు
మన నవ్వుల కన్నీళ్ళ భాష్యాలు చెప్పుకుందాము
ఆ మాటల్ని  అనుభూతిద్దాము

ప్రత్యూష సమయాల్లో మనమిద్దరం పూలని సేకరించాము
మనం ఇరువురం గంటలకొలదీ ఊయలలూగాము
ఇద్దరమూ కలిసి వేణువు ఊదాము
నీడల్లో నిలిచి గీతాలు ఆలపించాము
మధ్యలో ఎక్కడో విడిపోయాము,  ఎటు పోయామో తెలియరాలేదు
ఏదో ఒక రోజు నీకు నేను మరొకసారి తటస్థపడితే
వచ్చి నా జీవితాన భాగంగా నిలువు

BTW, ఈ గీతం చదవగానే నాకు నాదే పాత కవిత ఒకటి "నేస్తం, ఒక్కసారి తిరిగిరావూ?"  అన్నది పలకరించింది. 

The memories of the good old days
Can you ever forget it?
It was seen by our eyes, was voice of our life
Can it ever be forgotten?

Come back once more, my friend
Come and be a part of my life
We will talk of smiles and tears
And will feel very good about it

Together we have plucked flowers in the dawn
Together we have spent hours on the swing
Together we have played the flute
Sang the songs under the shade
We parted in between, never knew where we went
If again I see you someday,
Come and be a part of my life. 

'Ekla chalo re' Rabindranath Tagore కవితానువాదం

/* One of my first translations from 10/15/2012*/

వారెవరూ నీ పిలుపుకి బదులీయకపోయినా ఏకాకిగా సాగిపో
వారు వెరపు తో మొగము చాటేసినా
ఓయి ఓ అభాగ్యశీలి
నీ మనసు విప్పి స్పష్టం గా నీవే సంభాషించుకో

వారంతా ఎటో మళ్ళిపోయి అడవి దారుల్లో నీకు తోడురాకపోయినా
ఓయి ఓ అభాగ్యశీలి
నీ బాటలోని ముళ్ళు తొక్కుకుంటూ
రక్తసికమైన త్రోవ వెంబడి సాగిపో

గాలివాన ముంచుతున్న నిబిడాంధకార నిశీధిలో వారెవరూ దీపం చూపకపోయినా
ఓయి ఓ అభాగ్యశీలి
ఉరిమే మెరుపు వంటి వేదనతో హృదయాన్ని రగిలించుకుని
ఆ దీపశిఖని వెలుగుతూ ఉండనీ

If they answer not to thy call walk alone,
If they are afraid and cower mutely facing the wall,
O thou unlucky one,
open thy mind and speak out alone.

If they turn away, and desert you when crossing the wilderness,
O thou unlucky one,
trample the thorns under thy tread,
and along the blood-lined track travel alone.

If they do not hold up the light when the night is troubled with storm,
O thou unlucky one,
with the thunder flame of pain ignite thy own heart
and let it burn alone.

రంగులు

నీటి వాలులో పూలు, రాళ్ళు రెండిటా రంగులే... 
పూమొక్క మొదళ్ళలోనూ రాళ్ళున్నాయి, వేళ్ళకి మట్టికి అంటిపెట్టుకుని.
నీటిలో కలిసి ఇన్నో అన్నో విత్తులు నానుతున్నాయి, రాతి కింద నాచులో.
బండబారిన గుండెలో మెత్తని స్పందన బలపడుతూన్నట్లు-
కలకి కలకి నడుమ వాస్తవంలో గట్టి గాయమొకటి తాకినట్లుగా
కంటి చూపులో కలలు, కలతలు రెండిటా ఏముంటాయి?

సఖ్యత

తన ఇంటి ముందున్న 'వీపింగ్ చెర్రీ' కొమ్మ వెనుగ్గా
'లాఫింగ్ బుద్ద' ని తలపించే మోముతో
కరచాలనం కొరకు స్నేహపూరిత పదాలతో నిలిచిన యువకుడు

అతని పక్కన నిలుచుని రవ్వంత సందిగ్ధ స్వరము,
నవ్వీనవ్వని పెదాలు, విడి విడి పొడిపదాలతో యువతి

తోచిన స్వాగత వచనాలు కలిపి
త్వరపడి ఆహ్వానాల వరకు సాగకుండా
పొరుగింటి కొత్త జంటకి 'మరి వస్తానని' చెప్పి
ఇంకా పాతబడని నా కొత్తింట్లోకి నడిచిన నేను

పరిచయాలకి తొలి క్షణాలు ఇంచుమించుగా ఇలాగేగా!?
ఈ సాధారణ సంఘటన జరిగి ఐదేళ్ళు గడిచాయి
ఇంతకీ అసలు విషయాలు మరెన్నో ఉంటాయిగా...

పట్టుమని పది నిండని వయసుకి ప్రవాసంలోకి అతడు,
రెండు పదులు నిండాక ఎల్లలు దాటుకుని నేను- గత రెండు దశాబ్దాలుగా
పరదేశీయులా, పాతుకుపోయిన వలస పిట్టలమా- రెండూ నిజమే.
సంస్కృతులు కలుపుకుంటూ వైవాహిక బంధాన అడుగిడిన స్వదేశస్థురాలు ఆమె

అనుకున్న సమయాలకి, అనువైన చోట్లలో అంచెలంచలుగా ఎదిగిన మైత్రి,
స్థానిక సాంప్రదాయాలకి, సన్నిహిత సంబంధాలకి వాకిలిగా...

ఇక్కడితో కథ కి ముగింపు అయితే సరి!
అయితే అనుకోకుండా ఒక రోజు అందరి జీవితాల్లోనూ అరుదు కాదుగా

ఇప్పటికీ వైద్య సలహాలతో, శస్త్ర చికిత్సలతో నలుగుతూ
మలగని నవ్వు కి తోడుగా కళ్ళనిండా భీతితో అతనెదురౌతాడు,
చెప్పలేని భావాలు, భాష్యాలు దోగాడే వదనంతో ఆ యువతీ తోడు రాగా.

భద్రతారాహిత్యం, అనుబంధాల పట్ల ఆత్రుత మస్తిష్కం లో మెలిపడుతుంటాయి నాలో

చీకట్లు వీడని ఓ పొద్దులో జాత్యహంకారపు నీడలో దాడి జరిగిందని
నాగరీకులు గర్హించే వార్తగా వెలుగు లోకి వచ్చిందని
చెప్దామనే అనుకుంటాను...

అంతకు పూర్వమే ఈ మాటా చెప్పాలి-
సాటి మనిషి పై అఘాయిత్యాన్ని సహించని
స్వదేశీయుడే ఎదురుదాడి చేసాడని,
మానవత్వపు పొర మీద మరక పడకుండా అడ్డుకున్నాడని.

మెదడు కొలతలతో మనిషికి మనిషికి నడుమ కక్ష, కాంక్ష, ఆకాంక్ష నడుస్తున్నాయ్, అలాగే

మనసుని మనసుని కలుపుతూ మమత, సమత, శాంతి కాముకత నిలుస్తున్నాయి, హృదయసీమల్లో.

ప్రకృతి తో

ఏముంది చెప్పేందుకు...వచనం గా ఒదగగలిగితే

గాలిలో కలిసి శబ్దాలు, పండుటాకుల వాసనలు
కిటికీ అద్దాల మీద పడుతూలేస్తూ ఏవో కీటకాలు
దిగువకి, పక్కకి పయనిస్తూ వాన తెరచాపలు
రహదారుల్లో సందోహాలు, సంఘర్షణలు
రెక్కకిరెక్క తాకిస్తూ ఆకాశంలో కలిసిపోతూ విహంగాలు
అక్షరాల్లో బంధిస్తే మనసుకి బాహ్యరూపాలు ఇవే!

కరగని మంచు పొరల్లా జ్ఞాపకాలు
వర్ణనాతీత భావాల అగ్నిపర్వతశ్రేణులు
ధీర్ఘంగా సాగేనదులుగా శ్వాసనిశ్వాసలు, 
సంద్రాలై స్రవిస్తున్న గాయాలు
ఉండుండి నిట్టూర్పు ఉప్పెనలు, అడపాదడపా అలజడుల సునామీలు
విప్పిచెప్పబోతే హృదయానికి ఇంతకన్నా రూపం లేదే?!

లోపలి చూపు

అప్పుడప్పుడు గుర్తుకు వస్తాయి-

చావిట్లో 
ధ్వనించిన ఎద్దు మెళ్ళో గంట
తువ్వాయి తుంటరి గంతులకి నలిగిన గడ్డిపరకలు

పెరట్లో 
చెదిరిపడిన గింజల వెంట ముక్కులు సాగదీసిన చుక్కలకోడి
రాలిపడిన పారిజాతాల కింద బారులు తీరిన నల్లచీమలు

వసాట్లో
వాలుకుర్చీలో మడతలు విప్పి పరిచిన దినపత్రిక
ముక్కాలి పీట మీద విరిచిపోసిన పుగాకుకాడలు

"Home is where the heart is!!!"
అపరిచితుల వ్యాఖ్యలు
వాస్తవానికి, గతానికి వంతెనలు కడుతూ 

అలవోకగా మనసు తలుపు తెరిచి
గదుల్లో కలదిరగటం మొదలౌతుంది
కొన్ని మాయమౌతూ మరిన్ని గోచరమౌతూ

కలగా ముగిసినవో
కథలై మిగిలినవో
కలిసికట్టుగా నిలబడతాయి, ఏమిటవి?!

"Your Mind Is A Garden. Your Thoughts Are The Seeds"

కావచ్చు...

అనుభవాలు మొలుచుకొస్తూనే ఉన్నాయి
వనాలు, జనావాసాలు కిక్కిరిసిపోతున్నాయి
దృశ్యం నుంచి జ్ఞాపకంలోకి పయనాలు సాగిపోతున్నాయి...

చతుష్షష్ఠి కళలు? తప్పదు, మరి విభిన్న వర్గీకరణలు!

"అయితే ఏమిటి? తెలుసుకుని ఏమి చేస్తావు?" అనే లోకం ఒకటుంది ఎప్పుడూ, "అయినా తెలుసుకోవాలి, తరిచి చూడాలి," అనే జిజ్ఞాసువుల సమూహం ఉంటూనే ఉంది సమాంతరంగా!

పిల్లలకి నేర్పే అవకాశం నిజానికి నాకే ఎక్కువగా లబ్ది ని చేకూరుస్తున్నట్లుంది! ఇకపోతే, తెలిసినవారికి ఒక నెమరువేత, తెలుసుకోగోరేవారికి మరొక వనరుగా...

చతుష్షష్ఠి కళలు

(1) విద్యలను 64 గా భారతీయులు గణించారు. వీటిని చతుష్షష్టి కళలంటారు.

అవి వరుసగా:

వేద వేదాంగేతిహాసాగమ, న్యాయకావ్యాలంకార, నాటక, గాన కవిత్వ కామశాస్త్ర శకున, సాముద్రికారత్న పరీక్షాస్వర్ణపరీక్షా శ్వలక్షణ, గజలక్షణ, మల్లవిద్యా, పాకకర్మ దోహళ గంధవాద ధాతువాద ఖనీవాద, రసవాదాగ్నిస్తంభజలస్తంభ వాయుస్తంభ ఖడ్గస్తంష, వశ్యాకర్షణ మోహన విద్వేషణోచ్ఛాటన మారణ కాలవంచన వాణిజ్య, పాశుపాల్య కృష్యా సవకర్మలావుక యుద్ధమృగయా, రతికౌశలా దృశ్యకరణీద్యూతకరణీ చిత్రలోహ పాషాణ మృద్దారు వేణు చర్మాంబరక్రియా చౌర్యౌషధసిద్ధి స్వరవంచనా దృష్టివంచనాంజన, జలప్లవన వాక్సిద్ధి, ఘటికాసిద్ధి, ఇంద్రజాల మహేంద్రజాలాఖ్య చతుష్టష్టివిద్యా నిషద్యాయమాన నిరవద్య విద్వజ్ఞాన విద్యోతితే.

అర్థము:

1. వేదములు (ఋగ్వేదము, యజుర్వేదము, సామవేదము అధర్వణవేదము అను నాల్గు)

2. వేదాంగములు- వేదములకు సంబంధించిన ఆరుశాస్త్రములు (1. శిక్షలు 2. వ్యాకరణము 3. ఛందస్సు 4. జ్యోతిషము 5. నిరుక్తము 6. కల్పములు అని వేదాంగములు. ఆరు శాస్త్రములు)

3. ఇతిహాసములు - రామాయణ,మహాభారత, భాగవతం పురాణాదులు

4. ఆగమశాస్త్రములు- 1. శైవాగమము 2 పాంచరాత్రాగమము 3 వైఖానసాగమము 4 స్మార్తాగమము అని ఆగమములు నాల్గు.

5. న్యాయము: తర్కశాస్త్రమునకు పేరు

6. కావ్యాలంకారములు : సాహిత్యశాస్త్రము

7. నాటకములు

8. గానము (సంగీతం)

9. కవిత్వము ఛందోబద్ధముగ పద్యమునుగాని శ్లోకమునుగాని రచించడము

10. కామశాస్త్రము

11. ద్యూతము (జూదమాడడము): జూదమునకు సంబంధించిన సూక్తములు ఋగ్వేదములో కొన్ని ఉన్నాయి. వీనికే అక్షసూక్తమనియునందురు. కార్తిక శుద్ధ పాఢ్యమినాడు జూదమాడవలయుననియు శాస్త్రవచనములుగలవు. ఇదియు నొకకళ,

12. దేశభాషాజ్ఞానం

13. లిపికర్మ= దేశభాషలకు సంబంధించిన అక్షరములు నేర్పుగ వ్రాయువిధానము.

14. వాచకము = ఏగ్రంధమైననూ తప్పులేకుండ శ్రావ్యముగ నర్థవంతముగ చదువు నేర్పు

15. సమస్తావథానములు: అష్టావధాన, శతావధాన, నేత్రాథానాది, అవధానములలో నైపుణ్యము

16. స్వరశాస్త్రము= ఉచ్ఛ్వాస నిశ్వాసములకు సంబంథించినదై ఇడా పింగళా సుషుమ్న నాడులకు చేరినదై చెప్పబడు శుభాశుభ ఫలబోధకమైన శాస్త్రము,

17. శకునము= ప్రయాణ కాలమున, పక్షులు జంతువులు మానవులు, ఎదురురావడం గూర్చి గాని, ప్రక్కలకు వెళ్ళడం గూర్చి భాషించు భాషణములను గూర్చి, గమనించి తన కార్యము యొక్క శుభాశుభముల నెరుంగునట్టి శాస్త్రము

18. సాముద్రికము= హస్తరేఖలు, బిందువులు, వగైరాలను గుర్తించి శుభాశుభముల నెరుంగజేయు శాస్త్రము

19. రత్నపరీక్ష= నవరత్నాల గురించి వాటి ప్రభావం, వాటి నాణ్యత మొదలగు గుణాల సంపూర్ణజ్ఞానం

20. స్వర్ణపరీక్ష= బంగారమును గుర్తించు జ్ఞానము

21. అశ్వలక్షణము= గుఱ్ఱములకు సంబంధించిన జ్ఞానము

22. గజలక్షణము= ఏనుగులకు సంబంధించిన జ్ఞానము

23. మల్లవిద్య = కుస్తీలు పట్టు విధానము

24. పాకకర్మ= వంటలు

25. దోహళము=వృక్షశాస్త్రము

26. గంధవాదము = వివిధములైన సువాసన వస్తువులు అత్తరు పన్నీరు వంటివి తయారుచేయు నేర్పు

27. ధాతువాదము = రసాయన వస్తువులు నెరుంగు విద్య

28. ఖనీవాద- గనులు వాటి శాస్త్రం .

29. రసవాదము - పాదరసము మొదలైన వానితో బంగారు మొదలైనవి చేయు నేర్పు.

30. అగ్నిస్తంభన - అగ్నిలో కాలకుండ తిరుగాడు రీతి.

31. జలస్తంభన - నీళ్ళను గడ్డగట్టించి, నందులో మెలంగుట.

32. వాయుస్తంభన - గాలిలో తేలియాడు విద్య

33. ఖడ్గస్తంభన - శత్రువుల ఖడ్గాదులను నిలుపుదల జేయు విద్య

34. వశ్యము - పరులను, లోబచుకొను విద్య

35. ఆకర్షణము - పరులను, చేర్చుకొను విద్య,

36. మోహనము - పరులను మోహింపజేయు తెరంగు. వాడుకరి:ఆనిష్.భరథ/ంఅయ ఆంగెలౌ ‎

37. విద్వేషణము - పరులకు విరోదము కల్పించడము,

38. ఉచ్ఛాటనము - పరులను ఉన్నచోటునుంచి వెళ్ళగొట్టడము,

39. మారణము - పరులకు ప్రాణహాని గల్గించడము.

40. కాలవంచనము - కాలముగాని కాలమున పరిస్ధితులు మార్పు గలిగించడము.

41. వాణిజ్యము - వ్యాపారాదులు.

42. పాశుపాల్యము - పశువులను పెంచడములో నేర్పు.

43. కృషి - వ్యవసాయ నేర్పు.

44. ఆసవకర్మ - ఆసవములను, మందులను చేయు రీతి

45. లాపుకర్మ - పశుపక్ష్యాదులను స్వాధీనబరచుకొను రీతి.వాడుకరి:ఆనిష్.భరథ/ంఅయ ఆంగెలౌ ‎

46. యుద్ధము - యుద్ధముచేయు నేర్పు.

47. మృగయా - వేటాడు నేర్పు

48. రతికళాకౌశలము - శృంగార కార్యములలో నేర్పు.

49. అద్మశ్యకరణీ - పరులకు కానరాని రితిని మెలంగడము.

50. ద్యూతకరణీ - రాయబార కార్యములలో నేర్పు.

51. చిత్ర - చిత్రకళ

52. లోహా - పాత్రలు చేయి నేర్పు

53. పాషాణ - రాళ్ళు చెక్కడము(శిల్పకళ.

54. మృత్ - మట్టితొ చేయు పనులలో నేర్పు

55. దారు - చెక్కపని

56. వేళు - వెదరుతో చేయు పనులు

57. చర్మ - తోళ్ళపరిశ్రమ.

58. అంబర - వస్త్ర పరిశ్రమ

59. చౌర్య - దొంగతనము చేయుటలో నేర్పు

60. ఓషథసిద్ధి - మూలికలద్వారా కార్యసాధనావిధానము

61. మంత్రసిద్ధి - మంత్రములద్వారా కార్యసాధనము

62. స్వరవంచనా - కంఠధ్వనివల్ల ఆకర్షణము

63. దృష్టివంచన - అంజనవంచన - చూపులతో ఆకర్షణము

64. పాదుకాసిద్ధి - ఇంద్రజాల మహేంద్రజాలములు తలచినచోటికి ఇంద్రజాలములనెడు గారడీవిద్య

*-*-*-*-*

(2) మరొక వివరాల ప్రకారం...

1. గీతం
2. వాద్యం
3. నృత్యం
4. అలేఖ్యం
5. విశేష కచ్ఛేద్యం
6. పుష్పాస్తరణం
7. తండుల కుసుమబలి వికారం
8. దశనవ సనాంగరాగం
9. మణి భూమికా కర్మ
10. శయన రచనం
11. ఉదక వాద్యం
12. ఉదకాఘాతం
13. చిత్రయోగాలు
14. మాల్య గ్రథన వికల్పాలు
15. శేఖర కాపీడయోజనం
16. నేపధ్య ప్రయోగాలు
17. కర్ణపత్ర భంగాలు
18. గంధయుక్తి
19. భూషణ యోజనం
20. ఇంద్రజాలం
21. కౌచుమారం
22. హస్తలాఘవం
23. వంటకాలు
24. సూచీవాన కర్మ
25. సూత్ర క్రీడ
26. వీణా డమరుక వాద్యాలు
27. ప్రహేళికలు
28. ప్రతిమాల
29. దుర్వాచక యోగాలు
30. పుస్తక వాచనం
31. నాటకాఖ్యాయికా దర్శనం
32. కావ్య సమస్యా పూరణం
33. పట్టికా వేత్ర వాసవికల్పాలు
34. తర్కు కర్మలు
35. తక్షణం
36. వాస్తువిద్య
37. రూప్యరత్న పరీక్ష
38. ధాతువాదం
39. మణిరాగాకర జ్ఞానం
40. వృక్షాయుర్వేద యోగాలు
41. మేష కుక్కుట లావట యుద్ధ విధులు
42. శుకశారికా ప్రలాపాలు
43. ఉత్సాదనే, సంవాహనే, కేశమర్దనేచ కౌశలం,
44. అక్షర ముష్టికా కథనం
45. మ్లేచ్చిక వికల్పాలు
46. దేశభాషా విజ్ఞానం
47. పుష్పశకటిక
48. నిమిత్త జ్ఞానం
49. యంత్రమాతృక
50. ధారణ మాతృక
51. మానసీక్రియ
52. సంపాఠ్యం
53. కావ్యక్రియ
54. అభిధానకోశం
55. ఛందోజ్ఞానం
56. క్రియాకల్పం
57. చలితక యోగం
58. వస్త్రగోపనం
59. ద్యూతవిశేషాలు
60. ఆకర్షక్రీడం
61. బాల క్రీడనకాలు
62. వైనయికే జ్ఞానం
63. వైజయికీ విద్యలు
64. వ్యాయామికీజ్ఞానం

*-*-*-*-*

(3) ముచ్చటగా మూడవ విభజన పట్టిక: